Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885 Warszawa – 1939 Jeziory na Polesiu) Portret Wandy Marii Skarżyńskiej z d. Romm, 6 I 1917 r.

Witkacy sportretował Skarżyńską podczas swojego pobytu w Petersburgu, gdzie przyjechał w 1914 roku do rodziny ojca. Wówczas wstąpił do armii carskiej i trafił do ekskluzywnego Pawłowskiego Pułku Leibgwardii, który został wysłany na front w 1915 roku. Po słynnej krwawej walce w 1916 r. z armią austriacką pod Witonieżem został ranny i ewakuowany do Petersburga. „(…) Na front więcej nie wrócił, ale „za męstwo i odwagę” został odznaczony orderem św. Anny IV stopnia i awansowany do rangi porucznika. Z armii carskiej wystąpił w połowie listopada 1917 roku i zgłosił się do dyspozycji Naczelnego Polskiego Komitetetu Wojskowego. W międzyczasie był świadkiem obu rewolucji, jakie wybuchły w Rosji w 1917 roku – lutowej i październikowej – głównie jednak przebywał na zwolnieniach lekarskich i urlopach. Prawdopodobnie dzięki temu udało mu się nie tylko przeżyć tę zawieruchę dziejową, ale nawet kontynuować przerwaną przez udział w działaniach wojennych twórczość artystyczną.”
„W Petersburgu bowiem, już w 1915 roku zaczął wykonywać portrety z użyciem barwnych pasteli. Była to także działalność zarobkowa, dzięki której uzyskiwał całkiem przyzwoity dochód. Portretował zarówno kolegów z wojska, jak i petersburskie „wyższe sfery”, w tym – dość liczną tamtejszą Polonię, do której należała rodzina Skarżyńskich. (…) Wanda Skarżyńska (1892-1967) była aktorką, żoną aktora i reżysera, Tadeusza Skarżyńskiego (1886-1944). Oboje przebywali w Petersburgu w latach 1915-1917, gdzie Tadeusz występował w Teatrze Ludowym. Następnie wyjechali do Finlandii. W latach 1910-1911 Wanda grała w Teatrze Miejskim w Krakowie, a w 1911-1914 występowała w Wilnie oraz w Petersburgu, gdzie po wybuchu wojny prawdopodobnie kontynuowała swoją karierę aktorską. Z uwagi na bliskie związki Witkacego z Teatrem Polskim w Petersburgu (późniejszy mąż jego ciotki, Jadwigi Jagminówny, biznesmen Leon Reynel wspierał teatr finansowo) artysta dobrze znał te kręgi.”
„Po wojnie Skarżyńscy wrócili do Polski, grali w teatrach w Warszawie, Mińsku Litewskim, Grodnie, Bydgoszczy, Płocku i w wielu innych polskich miastach. W latach 1927-1929 Tadeusz był nawet dyrektorem Teatru Miejskiego w Płocku. W czasie II wojny światowej działał w tajnych organizacjach wojskowych, w 1944 został aresztowany przez gestapo i zmarł w więzieniu w Radomiu.”
„O Wandzie w 1923 roku pisano, że „rozporządza techniką aktorską i posiada w głosie nutę szczerego liryzmu, a w scenach dramatycznych ujawniła siłę i temperament”. W czasie wojny była więźniarką obozu dla kobiet w Ravensbrück, po 1945 roku pracowała w administracji związków zawodowych. Niestety, większość prac Witkacego z czasów petersburskich uważa się za zaginione, więc ujawnienie każdej z nich, dotąd nieznanych, jest ważnym wydarzeniem rzucającym dodatkowe światło na ten okres życia i twórczości artysty (…)”
Cytowane fragmenty pochodzą z ekspertyzy dr Anny Żakiewicz z 2018 r.